ayşe sultan • tarihte sözlük
çocuk yaşta evlendirilen kadın sultanlardan 1. ahmet in kızı ayşe sultan

* osmanlı sarayının kadın sultanlarından sultan 1. Ahmet'in kızı ayşe sultan çok küçük yaşlarından itibaren evlendirilmişti. ayşe sultan, yedi yaşından itibaren altı vezirle evlendirilmişti. bu izdivaçlar, onun rızası ile olmamış, saltanat makamının itiraz kabul etmez iradesiyle olmuştu.

* ayşe sultan, 1. ahmet ile çok muhtemeldir ki kösemvalde ünvanı ile meşhur mahpeyker sultan’nın kızıdır. takriben 1605’de doğan bu sultan'ın bugüne kadar kısa da olsa tam bir biyografisi yapılmamıştır. ayşe sultan, daha altı, yedi yaşındayken, 1611 de sadrazam nasuh paşa'ya nikâh edildi. bir yıl sonra da düğünleri yapıldı. sultan, paşanın sarayına nakledilmiş; fakat zifaf, saray âdeti gereğince çocuğun büluğa ermesine talik olunmuştu. nasuh paşa'nın ikbali ancak üç yıl sürdü. 1614’de paşa boğdurularak öldürüldü. ayşe sultan artık hakiki izdivaç çağına girmiş bulunuyordu

* 1622’de 2. osman'ın iradesi ile van hafız paşa'ya namzet gösterildi. hafız paşa’da 1632’de vukua gelen bir ayaklanmada kendini kahramanca müdafaa ederek şehit düştü. ayşe sultan, o çocukluk hatırasından karşılaştığı bu ilk felaket için, resmi bir matem bile tutmaya vakit bulmadan hemen bir ay zarfında evlenmeye mecbur tutuldu

* bu sefer zamanın güvenilir vezirlerinden diyarbekir valisi murtaza paşa damatlık şerefine layık görülmüştü. murtaza paşa'da hastalıklı bir zattı. 1635’de i̇stanbul'a gelmesine müsaade edilerek zifafları yapıldı. mamafih, müşterek hayatları pek kısa sürdü. murtaza paşa, 1636 revan harbi’nde yaralanarak öldü.

* 1639’da ayşe sultan’ı halep ve şam valiliklerinde bulunmuş olan ahmet paşa'nın zevcesi olarak görüyoruz. ahmet paşa'da 1644 yılında ölmüştür.

* otuz yıl içinde dördüncü defa dul kalmış olan ayşe sultan, 1645’te adana valiliği'nden vezirliğe yükseltilen hezargırat’lı voynuk ahmet paşa'ya nikâh edildi. ahmet paşa bu izdivaç sayesinde terakki ederek 1648’de kaptan paşa oldu, 1649’da girit'e gönderildi. suda kalesini teshire çalışırken bir top güllesinin isabeti ile şehit düştü

* ayşe sultan'ın kesin ölüm tarihini tespit edememek ile beraber, 1656’dan sonra kaynaklarda adına tesadüf edilmediğinden, yaşamadığı düşünülebiliriz.

kaynakça: adnan giz, ‘’ayşe sultan’’, tarih dünyası, 7, i̇stanbul, 1950, 283.